Λαμπτήρες Εξοικονόμησης Ενέργειας: Είναι πραγματικά οικολογικοί;

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τους λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας (ΛΕΕ) (ή αλλιώς: συνεπτυγμένοι λαμπτήρες φθορισμού - ΣΛΦ) και την συνεισφορά τους στην υπόθεση του περιβάλλοντος.

Στην Ελλάδα είδαμε πρόσφατα με πρωτοβουλία του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΙ και της εταιρείας Phillips να μοιράζονται δωρεάν 50.000 ΛΕΕ στους πολίτες. Την πρωτοβουλία εξήραν με δηλώσεις τους διάφοροι δήμοι (όπως της Θεσσαλονίκης), η ΔΕΗ και κάποιες ΜΚΟ.

Μια σειρά χώρες στην Ευρώπη αλλά και πολλές πολιτείες των ΗΠΑ, έχουν προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, αποφασίζοντας τα επόμενα χρόνια να απαγορευτεί εντελώς η χρήση των συμβατικών λαμπτήρων. Πρόσφατα μάλιστα υπογράφηκε και ανάλογη συμφωνία για την προώθηση των ΛΕΕ, μεταξύ της Eurelectric, η οποία εκπροσωπεί τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ηλεκτρισμού, της Eurocommerce, που αντιπροσωπεύει τον τομέα λιανικού, χονδρικού και διεθνούς εμπορίου της Ευρώπης και της European Lamp Companies Federation, μέλη της οποίας είναι οι μεγαλύτερες βιομηχανίες κατασκευής λαμπτήρων της Ευρώπης.

Οι έρευνες δείχνουν ότι οι ΛΕΕ καταναλώνουν το 25% της ενέργειας των αντίστοιχων συμβατικών λαμπτήρων (λαμπτήρες πυράκτωσης) και διαρκούν σύμφωνα με τους κατασκευαστές έως και 10 φορές περισσότερο.
Αυτή είναι η «οικολογική πλευρά» των ΛΕΕ: συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος καταναλώνοντας λιγότερη ενέργεια – ενέργεια που προέρχεται από συμβατικούς ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς (π.χ. λιγνιτικά εργοστάσια της ΔΕΗ) και οι οποίοι ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα.

Οι κίνδυνοι από τους Λαμπτήρες Εξοικονόμησης Ενέργειας

Την ίδια ώρα όμως που οι εταιρείες διαφημίζουν τους ΛΕΕ ως ένα σοβαρό βήμα μπροστά για την προστασία του περιβάλλοντος (και θα μπορούσε να ήταν) «ξεχνάνε» να αναφέρουν πως περιέχουν υδράργυρο, μια ισχυρή και ιδιαίτερα επικίνδυνη νευροτοξίνη.

Αν οι ΛΕΕ πετάγονται στις χωματερές μετά την χρήση, ο υδράργυρος θα μολύνει το έδαφος, τον υδροφόρο ορίζοντα, ακόμα και τον αέρα σε περίπτωση καύσης των απορριμμάτων.

Η κυκλοφορία των ΛΕΕ σε μια χώρα θα έπρεπε να συνοδεύεται απαραίτητα από ένα αντίστοιχο πρόγραμμα ανακύκλωσης των χρησιμοποιημένων ΛΕΕ σε ειδικά διαμορφωμένα εργοστάσια. Οι εταιρείες παραγωγής όμως (στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες) όχι μόνο δεν έχουν προχωρήσει στην δημιουργία σχετικών υποδομών ανακύκλωσης αλλά ούτε καν ενημερώνουν τους καταναλωτές για τους κινδύνους.

Το πρόβλημα με τις ΛΕΕ δεν σταματά όμως στον γενικό κίνδυνο μόλυνσης του περιβάλλοντος.

Τι γίνεται αν ένας Λαμπτήρας Εξοικονόμησης Ενέργειας σπάσει στο σπίτι;

Οι ΛΕΕ μπορεί να περιέχουν από 5 έως 20 mg υδράργυρου. Ακόμα όμως κι’ αυτή μικρή ποσότητα μπορεί να είναι επικίνδυνη για τα παιδιά και τα έμβρυα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περιβαλλοντικές υπηρεσίες της Βρετανίας και των ΗΠΑ έχουν εκδώσει ειδικές οδηγίες για το πώς να καθαρίζεται ένα δωμάτιο όταν σπάσει μια ΛΕΕ. Οι υπηρεσίες αυτές, μεταξύ άλλων προτείνουν: το δωμάτιο στο οποίο έσπασε η λάμπα να εκκενωθεί και να αεριστεί για 15 λεπτά. Στη συνέχεια τα σπασμένα κομμάτια να μαζευτούν με το χέρι αφού φορεθούν πλαστικά γάντια και να μπουν σε μια σακούλα που να κλείνει καλά. Η χρήση ηλεκτρικής σκούπας απαγορεύεται καθώς μπορεί να μολυνθεί ο κάδος της σκούπας αλλά και ο αέρας.

Πόσο οικολογικοί είναι τελικά οι Λαμπτήρες Εξοικονόμησης Ενέργειας ;

Μπορεί να καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια, αλλά όσο αυτοί οι λαμπτήρες συσσωρεύονται στις χωματερές, ο κίνδυνος να γεμίσει το περιβάλλον με υδράργυρο είναι ορατός. Επίσης τα ατυχήματα με τις ΛΕΕ στο σπίτι μπορεί να βάλουν σε κίνδυνο την υγεία των παιδιών, ιδιαίτερα όταν οι γονείς δεν είναι ενήμεροι για την περιεκτικότητα των λαμπτήρων σε υδράργυρο.

Βλέπουμε λοιπόν για άλλη μια φορά επιχειρηματίες και κυβερνήσεις να παριστάνουν τους οικολόγους προκειμένου να βγάλουν χρήματα (χτίζοντας παράλληλα και κοινωνικό προφίλ) αδιαφορώντας για τον πραγματικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και την υγεία μας. Μια τεχνολογία που πιθανά να μπορούσε πραγματικά να βοηθήσει το περιβάλλον, δημιουργεί άλλα προβλήματα από την «πίσω πόρτα». Προβλήματα, για τα οποία δεν ενημερωνόμαστε, προκειμένου να μην μειωθούν τα κέρδη των επιχειρήσεων.

Αλέξανδρος Πραντούνας

Χρήσιμα links για τους λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας
- Αμερικανική Υπηρεσία για την Προστασία του Περιβάλλοντος (US Environmental Protection Agency): www.epa.gov
- Βρετανική Περιβαλλοντική Υπηρεσία (UK Environment Agency): www.environment-agency.gov.uk/
- http://environment.about.com/od/greenlivinginyourhome/a/cfl_mercury.htm
- www.nbc30.com/news/14597080/detail.html
- www.wnd.com/index.php?fa=PAGE.view&pageId=45407
- www.wnd.com/news/article.asp?ARTICLE_ID=58963
- www.foxnews.com/story/0,2933,288684,00.html