Πλανήτης σε Κίνδυνο: Οι κλιματικές αλλαγές είναι γεγονός!

Τον αιώνα που μας πέρασε η θερμοκρασία του πλανήτη αυξήθηκε κατά 0,74° C.

Μέχρι το 2100 αναμένεται ότι η θερμοκρασία του πλανήτη θα ανέβει από 1.8° C (σύμφωνα με τις αισιόδοξες προβλέψεις) μέχρι και 5,8° C, προκαλώντας τη μεγαλύτερη αλλαγή που έχει γίνει στο κλίμα της γης τα τελευταία 10.000 χρόνια. Θα πρόκειται για μια κολοσσιαία καταστροφή!

Οι Πάγοι Λιώνουν

Όσο η θερμοκρασία του πλανήτη αυξάνεται …
…οι πάγοι στο βόρειο και το νότιο πόλο καθώς και στις ψηλές βουνοκορφές λιώνουν.

Σήμερα
- 87% των παγετώνων της Ανταρκτικής έχουν χάσει μεγάλο μέρος του όγκου τους
- Ο όγκος των πάγων στις βουνοκορφές της Ελβετίας έχει μειωθεί κατά 70%
- Στη ρωσική Αρκτική κτήρια καταρρέουν γιατί ο πάγος από κάτω τους λιώνει
- Μέχρι το τέλος του αιώνα, οι πολικές αρκούδες θα έχουν πιθανότατα εξαφανιστεί, ενώ στην Ανταρκτική ήδη κάποιοι πληθυσμοί πιγκουΐνων έχουν μειωθεί κατά 33%.

Μέχρι το 2100 αναμένεται ότι θα έχει λιώσει το μεγαλύτερο μέρος των πάγων της γης.

Η στάθμη των ωκεανών ανεβαίνει και η θερμοκρασία τους αυξάνεται…

Όσο η θερμοκρασία του πλανήτη αυξάνεται…
… οι πάγοι λιώνουν και προσθέτουν νερό στους ωκεανούς.
… τα επιφανειακά στρώματα νερού των ωκεανών θερμαίνονται και κατά συνέπεια διογκώνονται.

Σήμερα, η στάθμη των ωκεανών έχει ήδη ανέβει 10-20 εκατοστά.
- Πολλά νησιά και παραθαλάσσιες περιοχές απειλούνται άμεσα με εξαφάνιση. Πιο γνωστή είναι η περίπτωση των Νησιών Τουβαλού στον Ειρηνικό Ωκεανό, των οποίων οι κάτοικοι έχουν αρχίσει ήδη να τα εγκαταλείπουν και να μεταναστεύουν στη Νέα Ζηλανδία.

Μέχρι το 2100 η στάθμη των ωκεανών και των θαλασσών αναμένεται να ανέβει από μισό έως και 1 μέτρο
- 100 εκ. άνθρωποι εκτιμάται ότι μέσα στον αιώνα θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν νησιά και παράκτιες περιοχές λόγω της ανόδου της στάθμης των ωκεανών και της ταχύτερης διάβρωση του εδάφους που θα προκληθεί από αυτήν.
- Πολλά θαλάσσια ζώα και φυτά δεν μπορούν να επιβιώσουν σε θερμότερες θάλασσες και ωκεανούς. Κάποια θα καταφέρνουν να μεταναστεύσουν σε άλλες περιοχές του πλανήτη, ενώ άλλα θα εξαφανιστούν για πάντα.
- Όσο η στάθμη των θαλασσών ανεβαίνει, το αλμυρό νερό θα εισχωρεί πιο βαθιά στην ξηρά και θα αλλοιώνει τα αποθέματα γλυκού νερού. Αυτή η αλλοίωση του πόσιμου νερού παρατηρείται ήδη σε πολλές περιοχές του πλανήτη, από το γειτονικό μας Ισραήλ, μέχρι τη μακρινή Ταϋλάνδη.

Εκτεταμένες περίοδοι ξηρασίας, καύσωνες και ερημοποίηση στη μια μεριά του πλανήτη…

Όσο η θερμοκρασία του πλανήτη αυξάνεται…
… θα υπάρχουν ευρύτερες επιπτώσεις στα κλιματικά μοτίβα

Στη μια μεριά του πλανήτη...
… θα αντιμετωπίζουμε πιο συχνούς και πιο ισχυρούς καύσωνες
- Οι καύσωνες θα στοιχίσουν τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Ήδη, το 2003 περισσότεροι από 200.000 ανθρώπους έχασαν τη ζωή τους από το κύμα καύσωνα στην Ευρώπη
… θα έχουμε μεγαλύτερες περιόδους ξηρασίας
- τα αποθέματα γλυκού νερού θα μειωθούν και μέχρι το 2050, 240 εκ. άνθρωποι θα κινδυνεύουν από την έλλειψη πόσιμου νερού.
- Οι μεγάλες και ανεξέλεγκτες δασικές πυρκαγιές θα αυξηθούν.
- Τα δέντρα και τα φυτά θα είναι πιο επιρρεπή σε ασθένειες, ενώ η αγροτική παραγωγή θα μειωθεί.
…Μεγάλες περιοχές του πλανήτη όπως η Μεσόγειος, η Ν. Αφρική και η Αυστραλία θα κινδυνεύουν να ερημοποιηθούν. Δηλαδή, στο έδαφός τους να μην μπορεί να αναπτυχθεί ούτε γεωργία, ούτε κτηνοτροφία, ούτε δασικές εκτάσεις.

Καταστροφικές καταιγίδες και πλημμύρες στην άλλη...

Στην άλλη μεριά...
...θα προκαλούνται περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως τεράστιοι τυφώνες, έντονες βροχοπτώσεις και καταστροφικές καταιγίδες, ιδιαίτερα σε κάποιες περιοχές του πλανήτη όπως είναι η Β. Αμερική, η Β. Ευρώπη, η Κεντρική και Ν. Ασία. Ήδη τα τελευταία χρόνια είδαμε, τον τυφώνα Κατρίνα που χτύπησε τη Ν. Ορλεάνη το 2005, τις μεγάλες καταιγίδες στο Μπαγκλαντές που πλημμύρισαν το 60% της χώρας το 2004 και στην Α. Ευρώπη το 2002

Έως το 2050…

- 1 δις άνθρωποι θα αναγκαστούν γίνουν πρόσφυγες εξαιτίας των καταστροφών που θα προκαλέσουν οι κλιματικές αλλαγές
- Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα κινδυνέψουν από μεταδοτικές ασθένειες όπως η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός θα αυξηθούν, καθώς ένα θερμότερο κλίμα ευνοεί την μεγαλύτερη αναπαραγωγή αλλά και την εξάπλωση των εντόμων που τις μεταδίδουν.
- 25% των θηλαστικών, 12% των πουλιών και 30% της χλωρίδας του πλανήτη θα κινδυνεύει με εξαφάνιση.

Στην Ελλάδα...

- Μέχρι το τέλος του αιώνα η στάθμη της Μεσογείου θα ανέβει σε τέτοιο βαθμό ώστε να καλύψει 800.000 στρέμματα γης. Πολλές παράκτιες κατοικίες και υποδομές (λιμάνια, παραθαλάσσιοι δρόμοι, κοκ) θα εξαφανιστούν κάτω απ΄ το νερό ή θα πληγούν και ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού θα αναγκαστεί να μετακινηθεί.
- Πολλά ειδη ψαριών και θαλάσσιων φυτών της Μεσογείου θα εξαφανιστούν ή θα μειωθούν σημαντικά σε αριθμό.
- Θα αυξηθούν οι μέρες με καύσωνα.
- Το 35% του εδάφους της Ελλάδας (κυρίως η Πελοπόννησος και η Κρήτη) απειλείται με ερημοποίηση.
- Το ζεστότερο και ξηρότερο κλίμα μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και 40% μείωση της αγροτικής σοδειάς (ανάλογα με την τοποθεσία).
- 50% των φυτικών ειδών στη Β. Μεσόγειο θα απειληθούν με εξαφάνιση.
- Τα πιο ευπαθή δασικά οικοσυστήματα όπως π.χ. ο Ταΰγετος και ο Πάρνωνας θα απειληθούν με εξαφάνιση, λόγω ασθενειών και πυρκαϊών.

Πώς προκαλείται η υπερθέρμανση του πλανήτη

Τα αέρια και φαινόμενο του θερμοκηπίου:

Τα βασικά αέρια που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη και ευθύνονται για την αλλαγή του κλίματος της γης είναι τα εξής:

Διοξείδιο του άνθρακα (CO2), μεθάνιο (CH4), υποξείδιο του αζώτου (N2O), υδροφθοράνθρακες (HFC), υπερφθοράνθρακες (PFC), εξαφθοριούχο θείο (SF6).

Αυτά τα καυσαέρια, συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα και δημιουργούν ένα στρώμα (ένα κάλυμμα) το οποίο παγιδεύει μεγάλη ποσότητα από την ακτινοβολία του ήλιου μεταξύ της ατμόσφαιρας και του εδάφους της γης. Έτσι η παγιδευμένη ακτινοβολία αυξάνει συνεχώς την θερμοκρασία της γης. Τα καυσαέρια δηλαδή λειτουργούν σαν τα καλύμματα που χρησιμοποιούνται στα θερμοκήπια για να αυξήσουν τη θερμοκρασία στο εσωτερικό τους.

Διοδείδιο του άνθρακα CO2:

Το πιο σημαντικό από τα αέρια του θερμοκηπίου είναι το διοξείδιο του άνθρακα (CO2).

Το CO2 ευθύνεται κατά 80% για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Λόγω της χρήσης ορυκτών καυσίμων (κάρβουνο, πετρέλαιο, φυσικό αέριο κοκ), το CO2 στην ατμόσφαιρα αυξάνεται συνεχώς.

Ποιός ευθύνεται για τις εκπομπές CO2;

Ενέργεια (εργοστάσια παραγωγής ενέργειας): 29,5%
Βιομηχανίες: 20,6%
Μεταφορές (Τρένα, Πλοία, Αεροπλάνα, Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ΙΧ, κοκ): 19,2%
Εμπορικά κτήρια & Νοικοκυριά: 12,9%
Γεωργία, Κτηνοτροφία & Καύση Βιοκαυσίμων: 9,1%
Εξαγωγή, επεξεργασία & μεταφορά ορυκτών καυσίμων: 8,4%

Και τελικά ποιός φταίει;

Πάνω από το 50% των εκπομπών CO2 οφείλονται στη βιομηχανία και στα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, ενώ αν συνυπολογίσουμε την εξαγωγή και επεξεργασία των ορυκτών καυσίμων το ποσοστό πλησιάζει το 60% των εκπομπών. Οι αποφάσεις για όλα αυτά παίρνονται πάντα από τις κυβερνήσεις και τις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις που κυριαρχούν στον πλανήτη.

Παρόλα αυτά, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά και πολλοί οργανωμένοι (φιλικοί προς το περιβάλλον) φορείς, προβάλλουν διαρκώς την ιδεά ότι όλοι έχουμε ευθύνη για την υπερθέρμανση του πλανήτη και ότι όλοι πρέπει να κάνουμε κάτι στην προσωπική μας ζωή ώστε να σώσουμε το περιβάλλον. Ασφαλώς πρέπει ο καθένας από εμάς να προσπαθήσει να κάνει ότι μπορεί. Απ' το να κλείνει τα φώτα που δεν χρειάζεται, μέχρι να εγκαταστήσει ηλιακό θερμοσίφωνο στο σπίτι του, να περιορίσει τη χρήση του ΙΧ του κοκ. Ωστόσο είναι αστείο να πιστεύει κανείς ότι με αυτόν τον τρόπο θα λυθεί το πρόβλημα...

Όταν τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και οι βιομηχανίες (που μαζί εκπέμπουν το 50% του CO2 παγκόσμια) συνεχίζουν να καίνε ορυκτά καύσιμα και αρνούνται να στραφούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όσα φώτα και να κλείσουμε, όσους ηλιακούς θερμοσίφωνες κι' αν εγκαταστήσουμε, δεν θα υπάρξει καμιά ουσιαστική διαφορά στα ποσοστά του CΟ2 που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα... Την ίδια στιγμή οι «ατομικές λύσεις» που μας προτείνονται, στην πραγματικότητα αφορούν μόνο τις χώρες σχετικά υψηλής οικονομικής ανάπτυξης, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται, όσο κι’ αν ακούγεται εκ-πληκτικό και η Ελλάδα, (οι Έλληνες ανήκουν στο 8% των πιο πλούσιων ανθρώπων του πλανήτη, με βάση το κατά κεφαλήν εισόδημα). Σήμερα, ο μισός πληθυσμός της γης ζει με λιγότερα από 2$ την ημέρα. Πρόκειται για κόσμο που από την μια δεν ευθύνεται για τις κλιματικές αλλαγές και από την άλλη, λόγω της ανέχειας, δεν έχει καμία επιλογή στη ζωή του, πόσο μάλλον τη δυνατότητα για «πράσινες» επιλογές...

Σήμερα η τεχνολογία επιτρέπει την κατασκευή μέσων μεταφοράς που χρησιμοποιούν καθαρές πηγές ενέργειας (π.χ. αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν υδρογόνο, πλοία και τάνκερ που κινούνται με ηλιακή ενέργεια, κοκ). Οι κυβερνήτες του πλανήτη θα μπορούσαν να επιβάλλουν τη χρήση τέτοιων μέσων μεταφοράς καθώς και να καθορίσουν φτηνές τιμές και επιδοτήσεις για τα ΙΧ που λειτουργούν με πρασινες τεχνολογίες. Όσο αρνούνται, φοβούμενες το οικονομικό κόστος και τη σύγκρουση με τις μεγάλες πολυεθνικές το πρόβλημα θα παραμένει...

Στην πραγματικότητα η προστασία του περιβάλλοντος σήμερα απαιτεί αναπροσανατολισμό της παραγωγής. Απαιτεί ολοκληρωτική στροφή από παραδοσιακές μεθόδους σε νέες. Η προστασία του περιβάλλοντος απαιτεί κεφάλαια. Κεφάλαια, τα οποία οι πολυεθνικές του πλανήτη δεν είναι διατεθειμένες να δαπανήσουν, καθώς αυτό απειλεί τα κέρδη και την ανταγωνιστικότητα τους. Κεφάλαια, τα οποία οι ηγεμόνες του πλανήτη αρνούνται να αντλήσουν φορολογώντας τις πολυεθνικές ή πιέζοντάς τις να προχωρήσουν στις απαιτούμενες δαπάνες. Έτσι, κυβερνήσεις και πολυεθνικές είναι έτοιμοι να βλάψουν ανεπανόρθωτα το περιβάλλον, φτάνει τα κέρδη των επιχειρήσεών τους να μην απειληθούν. Πίσω από την καταστροφή του περιβάλλοντος, δεν βρίσκεται τελικά τίποτε άλλο από το σύστημα που υποτάσσει τα πάντα στο κέρδος.

Οι διεθνείς “προσπάθειες” για την αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής

Οι επιστήμονες επισήμαναν ήδη από τη δεκαετία του '60 ότι οι συγκεντρώσεις CO2 στην ατμόσφαιρα αυξανόταν δραματικά και ότι αυτό θα είχε συνέπειες στο περιβάλλον. Όμως ο ΟΗΕ και οι κυβερνήσεις παγκόσμια δεν έδιναν σημασία... Τη δεκαετία του 90, όταν η κλιματική αλλαγή ήταν αδιαμφισβήτητο γεγονός οι διεθνείς οργανισμοί και οι κυβερνήσεις ξεκίνησαν τις συναντήσεις και τις συνδιασκέψεις ...οι οποίες "απέδωσαν" μόλις το 1997, στο Κιότο της Ιαπωνίας.

Το πρωτόκολο του Κιότο:

Το "πρωτόκολο του Κιότο" είναι μια συμφωνία στα πλαίσια του ΟΗΕ με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν την κλιματική αλλαγή. Οι διαπραγματεύσεις άρχισαν το Δεκέμβρη του 1997 στο Κιότο της Ιαπωνίας ...και κράτησαν 7 χρόνια. Οι διατάξεις του πρωτοκόλλου του Κιότο τέθηκαν σε ισχύ μολις τον Φλεβάρη του 2005. Οι χώρες που υπέγραψαν το πρωτόκολο του Κιότο, υποχρεούνται να μειώσουν 6 από τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 5,2%, μέσα σε 7 χρόνια, έτσι ώστε να μειωθεί η έκλυση αερίων του θερμοκηπίου στα επίπεδα του 1990. Ο στόχος αυτός είναι εντελώς ανεπαρκής καθώς το 1990 οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ήταν ήδη πολύ υψηλές και η υπερθέρμανση του πλανήτη είχε ξεκινήσει. Ο ίδιος ο ΟΗΕ δηλωνει ότι για να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη και να αναχαιτιστούν οι κλιματικές αλλαγές απαιτείται μείωση των εκπομπών κατά 50-70% παγκοσμίως μέχρι το 2050.

Την ίδια στιγμή το πρωτόκολο του Κιότο περιέχει ένα άρθρο, που το καθιστά ακόμα πιο αναποτελεσματικό. Πρόκειται για το άρθρο που επιτρέπει την εμπορία εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Με δυο λόγια, αν μια χώρα δεν εκπέμψει εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που να φθάνουν το ανώτατο όριο εκπομπών που της αναλογεί, μπορεί να πουλήσει το αχρησιμοποίητο μέρος των εκπομπών της σε κάποια άλλη χώρα που έχει ξεπεράσει το δικό της επιτρεπτό ανώτατο όριο. Η Ελλάδα με αυτο τον τρόπο, αγοράζοντας δηλαδή δικαιώματα εκπομπών, αύξησε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατα 25%!

Το πρωτόκολο υπέγραψαν 141 χώρες απο τις οποίες μόλις στις 35 υπήρχε νομική δέσμευση για περιορισμό αερίων. Οι ΗΠΑ, ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη, αρνήθηκαν να υπογράψουν.

Τι να κάνουμε & Τι διεκδικούμε:

Για να αναχαιτιστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη και οι κλιματικές αλλαγές, χρειάζεται η εμπλοκή του καθενός από εμάς σε συλλογικές δράσεις που αφορούν στην ανάπτυξη κινημάτων για να αναγκάσουν τους κυβερνώντες να αλλάξουν πολιτικές. Κινήματα τοπικά (όπως για παράδειγμα τα κινήματα σε πόλεις όπως η Καβάλα και ο Αλμυρός, που εμπόδισαν τη δημιουργία νέων λιγνιτικών σταθμών της ΔΕΗ) αλλά και συνολικότερα κινήματα που αφορούν στην κεντρική πολιτική για το περιβάλλον. Παράλληλα, χρειάζεται κοινή δράση όλων των οργανώσεων και φορέων που αγωνιούν για το περιβάλλον σε εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τη λογική που βάζει τα κέρδη πάνω από τις ζωές μας και την επιβίωση του πλανήτη.

- Στον τομέα παραγωγής ενέργειας και στις βιομηχανίες, να εφαρμοσθούν πολιτικές δραστικής μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου που να απαιτούν μέχρι και 60% μείωση των εκπομπών CO2, για να σταθεροποιηθεί το κλίμα μέσα στα επόμενα 50 χρόνια!

- Στον τομέα παραγωγής ενέργειας, στις βιομηχανίες, στα δημόσια και στα μεγάλα εμπορικά κτήρια, να αντικατασταθεί η χρήση των ορυκτών καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως είναι η ηλιακή, η αιολική, η γεωθερμική κλπ. ενέργεια.

- Οι πράσινες τεχνολογίες που αφορούν την κατοικία και την μετακίνηση των πολιτών, να επιδοτηθούν γενναία από το κράτος, έτσι ώστε να γίνουν προσιτές και να μπορεί περισσότερος κόσμος π.χ. να ζει σε βιοκλιματικά σπίτια ή να οδηγεί ΙΧ που κινούνται με την ενέργεια του ήλιου ή του υδρογόνου.

- Να γίνουν μαζικές επενδύσεις σε δημόσιες πράσινες συγκοινωνίες (π.χ. ηλιακά τρόλεϊ), οι οποίες να είναι άριστης ποιότητας και σε πολύ προσιτές τιμές, και να μη στηρίζονται σε κερδοσκοπικά κριτήρια, για να υπάρξει ενθάρρυνση στο καταναλωτικό κοινό να χρησιμοποιεί αυτές αντί των προσωπικών μέσων διακίνησης.

Προκήρυξη της GreenAttack

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται σ' αυτή την προκήρυξη προέρχονται στην πλειοψηφία τους από τις εξής πηγές:
- Σύμβαση - Πλαίσιο του ΟΗΕ για τις Κλιματικές Αλλαγές (UNFCCC):
http://unfccc.int/essential_background/background_publications_htmlpdf/items/2625.php
- GRID-Arendal - Environmental Knowledge for Change. United Nations Environment Programme.
- Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές: http://www.ipcc.ch/
- Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Περιβάλλον: http://ec.europa.eu/environment/climat/campaign/index_el.htm
- Εργαστήριο Ευστράτιου Δουκάκη, καθηγητή της Σχολής Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ΕΜΠ
- Κλιματικό Χάος: Ενημερωτικό Υλικό για Εκπαιδευτικούς. WWF