Άρθρο της Ηλέκτρας Κλείτσα
Στα τέλη Αυγούστου η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να πάρει μέτρα για την προστασία των κατοίκων των Οινοφύτων, που εδώ και δεκαετίες πίνουν και ποτίζουν τα χωράφια τους με νερό μολυσμένο με εξασθενές χρώμιο.
Τα μέτρα που λαμβάνονται έρχονται...
... 41 χρόνια μετά τον επίσημο χαρακτηρισμό του Ασωπού ως αγωγού βιομηχανικών λυμάτων (1969),
... 30 χρόνια μετά τις πρώτες υποψίες των επιστημόνων ότι το εξασθενές χρώμιο μπορεί να σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνων (1980),
… 10 χρόνια μετά την ενημέρωση της ΕΥΔΑΠ από τον Δήμο Οινοφύτων ότι «τα νιτρικά άλατα ξεπέρασαν τα όρια συναγερμού»…«όλοι πλέον πίνουν και μαγειρεύουν με εμφιαλωμένα»…και «πρέπει η ΕΥΔΑΠ να δώσει λύση στο πρόβλημα»,
... και τουλάχιστον 3 χρόνια μετά την επιβεβαίωση της εκτεταμένης ρύπανσης του εδάφους, των καλλιεργειών και των υπόγειων υδάτων της περιοχής γύρω από τον Ασωπό.
Κι αν παλιότερα οι κυβερνώντες «δεν ήξεραν» πόσο επιβλαβές είναι το εξασθενές χρώμιο για την υγεία, για τα τελευταία χρόνια εγκληματικής απραξίας δεν υπάρχει καμία απολύτως δικαιολογία. Παρά τις έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής και τις προειδοποιήσεις επιστημόνων και περιβαλλοντικών οργανώσεων, δεν πάρθηκε κανένα απολύτως μέτρο για να σταματήσει η μόλυνση των νερών του ποταμού από τις τοπικές βιοτεχνίες και βιομηχανίες ούτε βέβαια για τον καθαρισμό του ποταμού, το νερό του οποίου προορίζεται για την ύδρευση και την άρδευση των καλλιεργειών της περιοχής.
Σήμερα οι κάτοικοι των Οινοφύτων, σε σχέση με τους κατοίκους της υπόλοιπης Βοιωτίας παρουσιάζουν τρομακτικά αυξημένα ποσοστά θανάτων από σπάνιες μορφές καρκίνου:
- 1.472% περισσότεροι θάνατοι από καρκίνο του ήπατος,
- 841% από καρκίνο του γυναικείου ουροποιητικού συστήματος,
- 240% από καρκίνο των χειλιών και του στόματος,
- και 145% από καρκίνο των πνευμόνων.
Αυτά αποκάλυψε η πρόσφατη έρευνα της καθηγήτριας επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Α. Λινού, η οποία έγινε για λογαριασμό του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ).
Τα παραπάνω ποσοστά σχετίζονται άμεσα με την παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων εξασθενούς χρωμίου στο νερό, αλλά και με άλλα τοξικά μέταλλα που έχουν ανιχνευτεί στον υδροφόρο ορίζοντα και το έδαφος της περιοχής.
Το εξασθενές χρώμιο δεν είναι το μόνο πρόβλημα... Οπωροκηπευτικά και άλλα τρόφιμα με βαρέα μέταλλα στο πιάτο μας
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στο νερό, ούτε μόνο στα Οινόφυτα. Το εξασθενές χρώμιο έχει ρυπάνει τον υδροφόρο ορίζοντα και το έδαφος σε ακτίνα τουλάχιστον 30 χιλιομέτρων γύρω από την περιοχή. Μάλιστα, πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών εντόπισε ότι σχεδόν όλα τα τρόφιμα που έχουν παραχθεί στην περιοχή γύρω από τον Ασωπό (τα οποία πωλούνται και καταναλώνονται σε πολλά μέρη της Ελλάδας), περιέχουν βαρέα μέταλλα, σε ποσοστά πολύ υψηλότερα από τα επιτρεπτά όρια. Για παράδειγμα στα καρότα που παράγονται στην περιοχή ανιχνεύτηκε νικέλιο σε τιμές που φτάνουν τα 1,6 μg/kg όταν το ανώτατο επιτρεπτό όριο είναι 0,16 μg/kg (δηλαδή 10 φορές περισσότερο νικέλιο από το επιτρεπτό)
Σε μια άλλη έρευνα, (του 2008) ο αναπληρωτής καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Θ. Μιμίδης αναφέρει ότι το νερό της περιοχής είναι εντελώς ακατάλληλο για άρδευση (με το νερό αυτό αρδεύονται 351.400 στρέμματα) εξαιτίας της ρύπανσης με βαρέα μέταλλα. Πολλές από τις ουσίες που εντόπισε στο νερό της λεκάνης του Ασωπού ξεπερνάνε ακόμη περισσότερο τα επιτρεπτά όρια. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα εξής:
- κοβάλτιο σε συγκεντρώσεις 30 μg/l (μικρογραμμαρίων ανά λίτρο) με επιτρεπτό όριο 0
- σίδηρος 420 μg/l με όριο 200
- μαγγάνιο 157 μg/l με όριο 50
- και βάριο 18.000 μg/l όριο 0
Τα βαρέα μέταλλα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα για την υγεία των ανθρώπων (από κάποιες συγκεντρώσεις και πάνω) γιατί τείνουν να συσσωρεύονται στον οργανισμό (κυρίως στα νεφρά, το συκώτι κ.α.) - αποθηκεύονται με ρυθμούς πολύ γοργότερους απ’ ότι διασπώνται ή αποβάλλονται.
Μερικά παραδείγματα για τις συνέπειες των βαρέων μετάλλων στην υγεία αποτελούν τα παρακάτω:
Βάριο:
Μικρές ποσότητες υδατοδιαλυτού βαρίου μπορούν να προκαλέσουν δυσκολίες στην αναπνοή, αυξημένη πίεση αίματος, αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό, αδυναμία μυών, αλλαγές στα αντανακλαστικά των νεύρων, οίδημα στον εγκέφαλο και το συκώτι, βλάβες στα νεφρά και την καρδιά. Σε μεγάλες ποσότητες η πρόσληψη υδατοδιαλυτού βαρίου μπορεί να προκαλέσει παραλύσεις.
Μαγγάνιο:
Οι υψηλές συγκεντρώσεις μαγγανίου στον οργανισμό μπορούν να προκαλέσουν βλάβη των νεύρων που φτάνει έως την παράλυση, Parkinson, πνευμονική εμβολή και βρογχίτιδα, καθώς και σεξουαλική ανικανότητα στους άντρες. Ένα ακόμα σύνδρομο που σχετίζεται με την αυξημένη πρόσληψη μαγγανίου έχει συμπτώματα όπως η σχιζοφρένια, η εξασθένηση, οι αδύνατοι μύες, οι πονοκέφαλοι και η αϋπνία.
Νικέλιο:
Η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων νικελίου προκαλεί, μεταξύ άλλων, υψηλότερες πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου των πνευμόνων, της μύτης, του λάρυγγα και του προστάτη, άσθμα και χρόνια βρογχίτιδα καθώς και καρδιακές ανωμαλίες.
Τα όρια «ασφαλείας» του ΥΠΕΚΑ
Μετά από όλα τα κρούσματα θανατηφόρων καρκίνων που έχουν προηγηθεί και εν αναμονή αυτών που θα εμφανιστούν στο μέλλον, το ΥΠΕΚΑ ανακοινώνει «ένα αυστηρό και χωριστό όριο για το εξασθενές χρώμιο (3 μg/l)».
Φυσικά δεν διευκρινίζει αν έχει προηγηθεί μελέτη που να αποδεικνύει ότι έστω και αυτό το φαινομενικά χαμηλό όριο (δεδομένου ότι στο νερό του Ασωπού έχουν εντοπιστεί έως και 148 μg/l) είναι ασφαλές. Αντιθέτως, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών Π. Νικολοπούλου – Σταμάτη δηλώνει ότι «δεν υπάρχουν πραγματικά όρια ασφαλείας για ουσίες που συνδέονται με τη διαταραχή του ενδοκρινικού συστήματος και την καρκινογένεση».
Τα αποθέματα νερού της Αττικής θα ποτίζουν τις «φυτείες βαρέων μετάλλων»
Ταυτόχρονα ανακοινώνεται ότι «…με χρηματοδότηση του ΥΠΕΚΑ, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας θα δημοπρατήσει άμεσα τα απαιτούμενα έργα αναβάθμισης του διυλιστηρίου των Οινοφύτων και μεταφοράς νερού από τον Μόρνο στις κοινότητες που υδροδοτούνται με το προβληματικό νερό της περιοχής».
Το γεγονός βέβαια ότι τα δύο διυλιστήρια της περιοχής (των Οινοφύτων και του Αγίου Θωμά) χρειάζονται «αναβάθμιση», είναι γνωστό εδώ και καιρό – μεταξύ άλλων γιατί η προηγούμενη «αναβάθμιση» που έγινε πριν από περίπου 10 χρόνια δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Σύμφωνα με έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη (ΣτΠ) μετά από απροειδοποίητη αυτοψία, στις 18/2/2010, ύστερα από καταγγελία που δέχτηκε, τα δύο διυλιστήρια ελέγχονται από έναν μόνο υπάλληλο, που είναι αναγκασμένος να περνάει λίγες ώρες της ημέρας στο καθένα, ενώ αντιμετωπίζουν τεράστιες ελλείψεις ως προς τον εξοπλισμό τους.
Όσο για την ολοκλήρωση του έργου υδροδότησης της περιοχής από το Μόρνο με την επέκταση του διυλιστηρίου, σύμφωνα με τον γ.γ. υδάτινων πόρων του ΥΠΕΚΑ, θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2011. Ως τότε, οι κάτοικοι της περιοχής θα έχουν δύο επιλογές: είτε εμφιαλωμένο νερό, είτε λίγες ακόμη δόσεις καρκίνου.
Ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι των περιοχών γύρω από τον Ασωπό πίνουν και μαγειρεύουν με εμφιαλωμένο νερό, δεν ισχύει το ίδιο για τους 6.500 αλλοδαπούς εργάτες που εργάζονται στη βιομηχανική ζώνη του Ασωπού. Οι περισσότεροι – ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι – δεν ξέρουν τη γλώσσα, ζουν σε μεγάλο βαθμό στο περιθώριο και δεν έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν για τους κινδύνους που διατρέχουν. Σχεδόν όλοι πίνουν νερό από τη βρύση.
Πέρα όμως από το ζήτημα της ύδρευσης της περιοχής από το Μόρνο, συζητιέται και το ενδεχόμενο μεταφοράς νερού από την Υλίκη για να καλυφθούν οι ανάγκες άρδευσης της περιοχής. Συζητιέται δηλαδή η αποθήκη νερού της Αττικής να κατασπαταληθεί – και μετά να δούμε πώς θα υδροδοτηθεί η Αθήνα σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας - για την άρδευση καλλιεργειών που κανονικά θα πρέπει να απαγορευτούν άμεσα για λόγους δημόσιας υγείας!
Είναι δυνατή η απορρύπανση του Ασωπού…
Τα επιφανειακά ύδατα του Ασωπού μπορούν με τις κατάλληλες ενέργειες σε μερικά χρόνια να απορρυπανθούν. Αν παρθούν αυστηρά μέτρα που θα αναγκάσουν τις βιομηχανίες της περιοχής να σταματήσουν να ξεφορτώνονται τα απόβλητά τους στον Ασωπό, τότε το ποτάμι θα καταφέρει σταδιακά να «αυτοκαθαριστεί».
…του υπόγειου υδροφορέα…
Δυστυχώς δεν ισχύει το ίδιο για το ρυπασμένο υδροφόρο ορίζοντα, ο οποίος είναι ενιαίος και ακουμπά δυο νομαρχίες: Βοιωτίας και Ανατολικής Αττικής. Καθώς αυτή τη στιγμή είναι άγνωστο πόσες περιοχές επηρεάζουν τα υπόγεια νερά που έχουν ρυπανθεί, απαιτείται άμεσα μια ολοκληρωμένη μελέτη και άμεση ενημέρωση όλων των ανθρώπων που χρησιμοποιούν εν αγνοία τους νερό αυτού του υπόγειου υδροφορέα.
Παρόλο που η απορρύπανση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα δεν είναι εφικτή, η χρήση του νερού τόσο για οικιακή κατανάλωση όσο και για άρδευση θα μπορούσε να γίνει ασφαλής με την τοποθέτηση κατάλληλων φίλτρων στις γεωτρήσεις και στο διυλιστήριο της περιοχής (π.χ. φίλτρα με ρητίνες ή με ενεργό άνθρακα). Παρά το γεγονός ότι η παραπάνω μέθοδος είναι σχετικά απλή, το ελληνικό κράτος όχι μόνο δεν έχει θεωρήσει μέχρι στιγμής σκόπιμη την εφαρμογή του, αλλά σχεδιάζει τη μεταφορά νερού από το Μόρνο και την Υλίκη για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων της λεκάνης του Ασωπού – λες και οι «αποθήκες» νερού της Αττικής είναι ανεξάντλητες.
…και του εδάφους;
Όσο για το έδαφος, το σίγουρο είναι ότι ο βαθμός επιβάρυνσής του με βαρέα μέταλλα, καθιστά την παραγωγή αγροτικών προϊόντων σε αυτό άκρως επικίνδυνη. Κι’ όμως η κυβέρνηση, φοβούμενη το πολιτικό κόστος, δεν παίρνει κανένα μέτρο (προσωρινή διακοπή της παραγωγής τροφίμων στην περιοχή, αποζημίωση των αγροτών και απορρύπανσης του εδάφους) και αφήνει όλους εμάς να καταναλώνουμε οπωροκηπευτικά με «επίστρωση» νικελίου, μαγγανίου, σιδήρου κοκ. Η στάση αυτή δεν είναι απλά ανεύθυνη... είναι εγκληματική!
Η απορρύπανση των 351.400 στρεμμάτων καλλιεργήσιμης γης στον Ασωπό είναι πρακτικά αδύνατη με τις συμβατικές τεχνολογίες, καθώς οι συγκεντρώσεις του εξασθενούς χρωμίου και των άλλων τοξικών μετάλλων είναι εξαιρετικά υψηλές και η έκταση της γης που έχει ρυπανθεί είναι τεράστια. Αυτό όμως που θα μπορούσε να γίνει εναλλακτικά, είναι να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος της «φυτοεξυγίανσης», της καλλιέργειας δηλαδή φυτών που δεσμεύουν τα βαρέα μέταλλα και στη συνέχεια της αποτέφρωσής τους. Αυτό φυσικά προϋποθέτει επιστημονικές μελέτες για την επιλογή των κατάλληλων καλλιεργειών, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους πιθανούς παράγοντες που θα επηρεάσουν την ανάπτυξη και την αποτελεσματικότητά τους, (όπως π.χ. το κλίμα της περιοχής, κλπ). Προϋποθέτει επίσης την αποζημίωση των αγροτών που θα αναλάβουν να απορρυπάνουν τα χωράφια τους με αυτή τη μέθοδο, για τα εισοδήματα που θα χάνουν, για όσα χρόνια χρειαστεί μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία.
Ακόμη κι αν αυτό το χρονικό διάστημα είναι μεγάλο, η μέθοδος αυτή είναι η μόνη που μπορεί να δώσει μακροπρόθεσμα λύση στην τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή που έχει υποστεί το έδαφος της περιοχής γύρω από τον Ασωπό και να εγγυηθεί την ασφάλεια για την ανθρώπινη υγεία των αγροτικών προϊόντων που θα παραχθούν στο μέλλον…
Αλλαγή καθεστώτος του ποταμού
Τέλος, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την ανάκληση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης Γ1/1806 του 1969 που χαρακτήριζε τον Ασωπό ως αγωγό επεξεργασμένων βιομηχανικών αποβλήτων. Αυτός ο αποχαρακτηρισμός μπορεί γενικά να αποτελεί ένα «καλό νέο», καθώς σε αντίθεση με τα ποτάμια που έχουν χαρακτηριστεί αγωγοί λυμάτων, η ρύπανση «κανονικών» ποταμών διώκεται ως κακούργημα. Έτσι στο μέλλον, θα μπορούσαν θεωρητικά οι ιδιοκτήτες των βιομηχανιών και των βιοτεχνιών που συνεχίζουν να ρυπαίνουν τον Ασωπό να στέλνονται στη φυλακή. Ωστόσο η μέχρι στιγμής εμπειρία έχει δείξει ότι καμία κυβέρνηση δεν λαμβάνει τα αυστηρά μέτρα ελέγχου και παρακολούθησης που απαιτεί η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Γι’ αυτό απαιτείται διαρκής επαγρύπνηση και συνέχιση της πίεσης προς τις αρμόδιες αρχές από την τοπική κοινωνία, τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, τα σωματεία και τους επιστημονικούς φορείς.
Διεκδικούμε:
- Απορρύπανση του Ασωπού και συνεχείς ελέγχους σε όλη την έκτασή του
- Τα όρια για τις ουσίες που σχετίζονται με καρκινογένεση και άλλες σοβαρές ασθένειες πρέπει να είναι μηδενικά
- Μελέτη της έκτασης και του επιπέδου ρύπανσης του υπόγειου υδροφορέα, ώστε να διαπιστωθεί πόσες και ποιες περιοχές επηρεάζονται από αυτή και να ληφθούν μέτρα για την υγεία των κατοίκων τους.
- Τοποθέτηση των κατάλληλων φίλτρων στις γεωτρήσεις που αντλούν νερό από τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής για την ύδρευση και την άρδευσή της
- Δωρεάν παροχή εμφιαλωμένου νερού στους κατοίκους της περιοχής, μέχρι την ολοκλήρωση των έργων υδροδότησής της με ασφαλές για την ανθρώπινη υγεία νερό
- Εφόσον τα παραπάνω μέτρα εφαρμοστούν δεν υπάρχει κανένας λόγος να μεταφερθεί νερό από άλλες περιοχές, ειδικά όταν πρόκειται για πολύτιμες υδάτινες αποθήκες των οποίων η κατασπατάληση θα θέσει σε κίνδυνο την ύδρευση άλλων περιοχών
- Να απαγορευτεί η καλλιέργεια αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων στην περιοχή, μέχρι να απορρυπανθεί πλήρως το έδαφος. Το κράτος να αποζημιώσει αδρά τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους για τα εισοδήματα που θα χάσουν μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας της «φυτοεξυγίανσης» και να τους παρέχει δωρεάν τα απαιτούμενα μέσα (σπόρους, λιπάσματα, κλπ)
- Αυστηρούς ελέγχους στις βιομηχανίες και στις βιοτεχνίες της περιοχής. Τους επιθεωρητές της κυβέρνησης θα πρέπει να συνοδεύουν πάντα και με πλήρη δικαιώματα πρόσβασης, ελέγχου και λόγου, εκλεγμένοι εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας – η οποία είναι η πρώτη και κύρια που πλήττεται από τη μόλυνση – περιβαλλοντικών οργανώσεων, σωματείων και σχετικών με το αντικείμενο επιστημονικών φορέων
- Στις βιομηχανίες και βιοτεχνίες που μολύνουν πρέπει να επιβάλλεται προσωρινό κλείσιμο – με ταυτόχρονη υποχρέωση των ιδιοκτητών να καταβάλλουν πλήρως τους μισθούς των εργαζομένων αυτό το διάστημα – πολύ υψηλά πρόστιμα και ποινές φυλάκισης για τους ιδιοκτήτες, που στο όνομα της μείωσης του κόστους της επιχείρησης και των κερδών τους καταδικάζουν σε αργό θάνατο χιλιάδες ανθρώπους
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου