Άρθρο της Ελένης Μήτσου
Τα μέσα μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ) επιτελούν κοινωνικό έργο. Χρησιμοποιούνται κυρίως από τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, ενώ σε σχέση με τα ΙΧ, βελτιώνουν το σύνολο των μετακινήσεων σε μια πόλη και είναι, έτσι, εξαιρετικά «φιλικά» προς το περιβάλλον. Γι’ αυτό, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, τα ΜΜΜ θεωρούνται ένα αγαθό το οποίο πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμο στους πολίτες (άρα και το εισιτήριό τους πρέπει να είναι φθηνό) και επιδοτούνται από το κράτος σε ποσοστό 60% κατά μέσο όρο.
Πώς δημιουργήθηκε το έλλειμμα των 2,3 δις ευρώ του ΟΑΣΑ...
Στο Λεκανοπέδιο της Αττικής υποτίθεται πως οι δημόσιες συγκοινωνίες επιδοτούνται σε ποσοστό 70%. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις των δυο τελευταίων δεκαετιών κατέβαλλαν στον ΟΑΣΑ (λεωφορεία, τρόλεϊ και ηλεκτρικό σιδηρόδρομο) μόλις το 1/3 της επιδότησης (σήμερα έχει μειωθεί ακόμα περισσότερο και συγκεκριμένα στο 1/5). Για τα υπόλοιπα 2/3 έστελναν τον ΟΑΣΑ να... δανειστεί από τράπεζες (ελληνικές και ξένες) με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Αυτό σήμαινε ταυτόχρονα κέρδη για τις τράπεζες και συσσώρευση χρεών για το Δημόσιο.
Από την μια λοιπόν οι τόκοι των δανείων του ΟΑΣΑ «έτρεχαν» και από την άλλη, μια σειρά υπουργεία που υπέγραφαν συμβάσεις για τη δωρεάν ή με έκπτωση μετακίνηση ειδικών κοινωνικών ομάδων (π.χ. φοιτητές, πολύτεκνοι, στρατιώτες κοκ) σπάνια κατέβαλλαν το αντίτιμο ή τη διαφορά που προέκυπτε από το ισχύον εισιτήριο - παρόλο που σύμφωνα με το νόμο 2669/98 υποχρεούνταν να το κάνουν. Κάπως έτσι, σήμερα τα χρέη εφτά υπουργείων προς τον ΟΑΣΑ ανέρχονται στο μισό δις ευρώ (500.000.000 €) ενώ το συνολικό έλλειμμα του οργανισμού φτάνει τα 2,3 δις ευρώ!
Την ίδια στιγμή, η πολιτική των επιδοτήσεων προς τους ιδιώτες ήταν εντελώς διαφορετική! Για παράδειγμα, οι ιδιωτικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης, ή οι εφοπλιστές που εκτελούν τα δρομολόγια των άγονων γραμμών – και μάλιστα με σαπιοκάραβα τύπου «Ρομίλντα» και δυσανάλογα ακριβά εισιτήρια – δεν είδαν ποτέ τις επιδοτήσεις τους να περικόπτονται!
Το αποτέλεσμα ήταν ο ιδιωτικός τομέας να «λειτουργεί» και να βγάζει κέρδη, ενώ ο δημόσιος, ως συνήθως, να χαρακτηρίζεται «προβληματικός»...
... και ποιος θα το πληρώσει
Τα χρέη που συσσώρευσαν ΠΑΣΟΚ και ΝΔ στις δημόσιες συγκοινωνίες καλούμαστε να πληρώσουμε σήμερα εμείς – οι επιβάτες και οι εργαζόμενοι σ’ αυτές. Κι’ αυτό γιατί η «εξυγίανση» των δημόσιων συγκοινωνιών, που σχεδιάζει η κυβέρνηση περιλαμβάνει:
- Μείωση της επιδότησης των δημόσιων συγκοινωνιών από το 70% στο 50%. Ωστόσο το ύψος της επιδότησης των διαφόρων μέσων μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ) δεν θα είναι εγγυημένο, αλλά θα καθορίζεται κάθε χρόνο μετά από αξιολόγηση που θα περιλαμβάνει κριτήρια όπως τακτικότητα δρομολογίων, ποιότητα μετακίνησης κ.α. Στην πραγματικότητα, τα προβλήματα που θα παρουσιάζουν οι δημόσιες συγκοινωνίες και για τα οποία σε τελική ανάλυση θα ευθύνεται η κυβέρνηση και τα ΔΣ που διορίζει σε αυτές, θα χρησιμοποιούνται ως άλλοθι για την περαιτέρω μείωση της επιδότησής τους. Η αξιολόγηση του παρεχόμενου μεταφορικού έργου είναι βέβαια απαραίτητη, ωστόσο αυτή θα πρέπει να γίνεται από τους εργαζόμενους στα ΜΜΜ – που ξέρουν τα προβλήματα καλύτερα από οποιοδήποτε άλλον – σε συνεργασία με το επιβατικό κοινό - π.χ. μέσω ερωτηματολογίων και ανοιχτών συνελεύσεων. Την ίδια στιγμή, τα όποια προβλήματα δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με «ποινές» (δηλαδή περικοπές στη χρηματοδότηση), αλλά με βελτίωση του σχεδιασμού και όταν χρειάζεται με ενίσχυση της χρηματοδότησης.
- Αύξηση της τιμής του εισιτηρίου. Το ενιαίο εισιτήριο αναμένεται από 1 ευρώ που είναι σήμερα να φτάσει σύντομα τα 2 ευρώ, ενώ ο έλεγχός τους θα δοθεί σε ιδιωτική εταιρία. Όσο για την περίπτωση που οι αστικές συγκοινωνίες ιδιωτικοποιηθούν σε ποσοστό 49% όπως σχεδιάζει η κυβέρνηση (βλ. συνέχεια) το ύψος του εισιτηρίου μπορεί να αυξηθεί ακόμα περισσότερο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η ίδια διαδρομή που με τις αστικές συγκοινωνίες κοστίζει 1 ευρώ, με τα ιδιωτικά ΚΤΕΛ το κόστος ανέρχεται στα 3,8 ευρώ.
- Μείωση του αριθμού των εργαζομένων μέσω μετατάξεων, «εθελούσιων εξόδων» και μη ανανέωση συμβάσεων, γεγονός που αναμφισβήτητα θα θέσει σε κίνδυνο όχι μόνο την ποιότητα αλλά και την ασφάλεια των δημόσιων συγκοινωνιών. Ήδη οι ελλείψεις οδηγών και τεχνικών (μόνο στην ΕΘΕΛ λείπουν 1200 οδηγοί και 200 τεχνικοί) αναγκάζουν τους εργαζόμενους να κάνουν συχνά έως και 4 ώρες υπερωρίες την ημέρα και να χάνουν τα ρεπό τους (τα οποία μετρούν ως υπερεργασία). Να σημειώσουμε εδώ πως όταν η κυβέρνηση μιλά για τους «παχυλούς» μισθούς των εργαζομένων στις δημόσιες συγκοινωνίες, ποτέ δεν αναφέρει τις ατέλειωτες ώρες υπερωριών και υπερεργασιών...
- Μείωση των μισθών των εργαζομένων, κατ’ αρχήν με περικοπές επιδομάτων και υπερωριών. Στη συνέχεια μέσω της συγχώνευσης των διάφορων συγκοινωνιακών ΔΕΚΟ (ο ΗΣΑΠ θα συγχωνευτεί με το μετρό και το τραμ και η ΕΘΕΛ με τον ΗΛΠΑΠ) οι μισθοί των εργαζομένων θα εξισωθούν... προς τα κάτω! Όσο για τους νεοπροσλαμβανόμενους, αυτοί θα υπόκεινται σε διαφορετικό, εργασιακό καθεστώς!
- Αραίωση και περικοπή δρομολογίων με χαμηλή επιβατική κίνηση, πράγμα που σημαίνει ότι τις ώρες που τα ΜΜΜ δεν είναι «φίσκα», τα δρομολόγια θα αραιώσουν (και ο κόσμος θα περιμένει ατέλειωτες ώρες στις στάσεις) και την ίδια στιγμή οι κάτοικοι των αραιοκατοικημένων περιοχών, στις οποίες η επιβατική κίνηση είναι μόνιμα χαμηλή, θα απομονωθούν ακόμα περισσότερο από το κέντρο της πόλης.
Στο τέλος του δρόμου... ιδιωτικοποίηση!
Όλα τα παραπάνω μέτρα, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για να γίνουν οι δημόσιες συγκοινωνίες ελκυστικές και κερδοφόρες για το ιδιωτικό κεφάλαιο.
Η μόνη προϋπόθεση που λείπει μέχρι στιγμής, είναι η ανάληψη των χρεών του ΟΑΣΑ από το Δημόσιο (όπως έγινε και το 1991-1993 επί κυβέρνησης ΝΔ, πριν ο Μητσοτάκης ξεπουλήσει τα μπλε λεωφορεία). Η κυβέρνηση όμως δεν χάνει χρόνο... έχει ήδη ξεκινήσει τη συζήτηση για την ανάληψη των χρεών του ΟΑΣΑ από το Δημόσιο, έτσι ώστε στη συνέχεια να μπορεί να πουλήσει το 49% των μετοχών των δημόσιων συγκοινωνιών σε ιδιωτικές εταιρίες.
Η σημασία των μέσων μαζικής μεταφοράς για το περιβάλλον
Στο Λεκανοπέδιο της Αττικής γίνονται καθημερινά 9 εκ. μετακινήσεις. Από αυτές τα 3 εκ. γίνονται με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) και τα άλλα 6εκ. με ΙΧ, δίκυκλα, κ.α.
Από τα ΙΧ προέρχεται και το 60-70% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της Αττικής (οι υπόλοιπες βασικές πηγές είναι οι κεντρικές θερμάνσεις και οι βιομηχανικές δραστηριότητες).
Η ατμοσφαιρική ρύπανση, η οποία πλέον «χτυπάει κόκκινο» - ξεπερνώντας πολλές μέρες το χρόνο ακόμα και τα θεσπισμένα όρια «ασφαλείας» - τόσο στο κέντρο της Αθήνας όσο και στα προάστια, παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο σε πολλά από τα δεινά της καθημερινότητάς μας. Από τους πονοκεφάλους, τις ζαλάδες και το αίσθημα κόπωσης, μέχρι τα αναπνευστικά προβλήματα, τις καρδιοαγγειακές παθήσεις και τις διάφορες μορφές καρκίνου (βλ. παρακάτω).
Το συνολικό βραχυχρόνιο κόστος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία των κατοίκων της χώρας μας ανέρχεται σε 1,6 δις ευρώ, ενώ το μακροχρόνιο κόστος σε 6,15 δις ευρώ. Πρόκειται για χρήματα που δαπανούνται από τα δημόσια ταμεία και τις τσέπες μας για την αντιμετώπιση των ασθενειών που προκαλεί ή εντείνει η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Την ίδια στιγμή η πληθώρα των ΙΧ στους δρόμους το καλοκαίρι, προκαλεί θερμική ρύπανση – ιδίως με την χρήση των κλιματιστικών τους - αυξάνοντας ακόμα περισσότερο την αφόρητη συχνά θερμοκρασία του λεκανοπεδίου.
Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους ρύπους της Αθήνας που εκπέμπονται από τα βενζινοκίνητα ΙΧ και οι συνέπειές τους στην υγεία μας
Το Μονοξείδιο του Άνθρακα (CΟ) σε υψηλές συγκεντρώσεις προκαλεί...
... παρακωλύει την οξυγόνωση του αίματος,
... ζαλάδες, πονοκεφάλους, κόπωση, τάση για εμετό, αδυναμία συγκέντρωσης κ.α.,
... προβλήματα στο καρδιαγγειακό και στο νευρικό σύστημα.
«1 ώρα τζόκινγκ σε περιοχές όπου υπάρχει αυξημένη κίνηση ΙΧ ισοδυναμεί με κάπνισμα 20 τσιγάρων, όσον αφορά μόνο το CO»
www.apollonrunnersclub.gr/articles/89.shtm
Το Διοξείδιο του Αζώτου (NO2) σε υψηλές συγκεντρώσεις...
... παρακωλύει την οξυγόνωση του αίματος,
... αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα,
... προκαλεί από αναπνευστικά προβλήματα και κρίσεις άσθματος μέχρι ίνωση και εμφύσημα (ιδιαίτερα στα παιδιά).
«Έχει υπολογιστεί ότι για κάθε 10 μm αύξησης της συγκέντρωσης του διοξειδίου του αζώτου, οι θάνατοι αυξάνονται κατά 0,3%»
Τα Νέα 25-26/4/2008
Το Διοξείδιο του Θείου (SO2), ένα από τα βασικά συστατικά του νέφους και της όξινης βροχής, ακόμα και σε μέτριες συγκεντρώσεις μπορεί να προκαλέσει...
... ναυτία και πονοκεφάλους,
... απώλεια της όσφρησης,
... βλάβες στο νευρικό σύστημα,
... αύξηση του κινδύνου εμφάνισης ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος,
... χειροτέρευση υπαρχόντων καρδιακών και αναπνευστικών προβλημάτων.
Το Όζον (Ο3), (το οποίο δημιουργείται δευτερευόντως με φωτοχημικές αντιδράσεις στην ατμόσφαιρα από πρωτογενείς ρύπους που στην Αθήνα εκπέμπονται κυρίως από τα οχήματα) σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας ...
... προκαλεί από βήχα, αίσθημα ξηρότητας στο λαιμό και δυσφορία, μέχρι αναπνευστικά προβλήματα, φλεγμονή στους πνεύμονες και άσθμα,
... συμβάλει στις διεργασίες που προκαλούν καρκίνο του αναπνευστικού συστήματος.
«Όσο μεγαλύτερες είναι οι συγκεντρώσεις O3 και CO στην ατμόσφαιρα, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος να γεννηθούν παιδιά με καρδιακές ανωμαλίες, καθώς οι ρύποι αυτοί μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στα έμβρυα»
“Urban air pollution linked to birth defects for first time”, University of California Los Angeles, 31/12/2001.
Τα Αιωρούμενα Σωματίδια (PM), είναι υλικά σε στερεή ή υγρή μορφή που μπορούν λόγω του μικροσκοπικού τους μεγέθους να αιωρούνται στην ατμόσφαιρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι επιδράσεις τους εξαρτώνται από τη χημική τους σύσταση, ωστόσο σε γενικές γραμμές, τα αιωρούμενα σωματίδια σε μεγάλες συγκεντρώσεις...
... «σφηνώνουν» στους πνεύμονες προκαλώντας αναπνευστικά προβλήματα και ασθένειες,
... απορροφούνται στην κυκλοφορία του αίματος και έτσι μεταφέρονται σε άλλα όργανα και μέρη του σώματος.
Αν σε αυτά τα σωματίδια υπάρχουν τοξικές ουσίες (π.χ. μόλυβδος), τότε μπορούν να ασκήσουν τοξικές επιδράσεις σε ζωτικά όργανα (π.χ. πνεύμονες, νεφρά, συκώτι, θυρεοειδής κ.α.) προκαλώντας μέχρι και καρκίνο.
«Τις μέρες με υψηλές συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων οι θάνατοι αυξάνονται από 0,5% έως και 1%»
Τα Νέα 25-26/4/2008
Για να μειωθεί η ατμοσφαιρική ρύπανση της Αττικής απαιτείται...
... η προστασία των περιαστικών δασών και η δημιουργία μεγάλων πάρκων υψηλού πρασίνου μέσα στην πόλη, καθώς τα φύλλα των φυτών έχουν την ιδιότητα να «φιλτράρουν» και να συγκρατούν ένα σημαντικό ποσοστό των ρύπων.
... η μείωση της χρήσης των ΙΧ και η αύξηση της χρήσης των ΜΜΜ, τα οποία εξυπηρετούν ασύγκριτα περισσότερους ανθρώπους ανά διαδρομή, με αποτέλεσμα να εκπέμπονται λιγότεροι ρύποι.
Για να προτιμήσει όμως ο κόσμος σήμερα τη χρήση των ΜΜΜ πρέπει να πληρούν κάποιες βασικές προϋποθέσεις:
- το κόστος της μετακίνησης με τα ΜΜΜ να είναι φτηνό (πολύ φθηνότερο από αυτό των ΙΧ και των δικύκλων).
- το δίκτυο των ΜΜΜ να εξυπηρετεί όλες τις περιοχές της Αττικής.
- τα δρομολόγια να είναι συχνά και να υπάρχει επαρκής κάλυψη των νυχτερινών ωρών.
- η μετακίνηση να είναι άνετη (να μην στοιβάζεται ο κόσμος σαν τις σαρδέλες και να υπάρχει κλιματισμός) και γρήγορη (να συμφέρει δηλαδή χρονικά να χρησιμοποιήσεις π.χ. το μετρό αντί του ΙΧ).
Καμιά ιδιωτική εταιρεία όμως δεν πρόκειται να δημιουργήσει ΜΜΜ τα οποία να πληρούν όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις, αφού οι ιδιωτικές εταιρείες λειτουργούν με γνώμονα τα κέρδη, ή καλύτερα τα υπερκέρδη. Γι’ αυτό τα ΜΜΜ πρέπει κατ’ αρχήν να παραμείνουν δημόσια και κατά δεύτερον να αυξηθεί η χρηματοδότηση προς αυτά έτσι ώστε να πληρούν όλα τα κριτήρια που θα στρέψουν τον κόσμο προς αυτά και θα τον απομακρύνουν από την επιλογή των προσωπικών μέσων μετακίνησης. Η χρηματοδότηση στα ΜΜΜ πρέπει όμως να αυξηθεί και για έναν επιπλέον λόγο: Για να γίνουν οι απαραίτητες επενδύσεις ώστε τα ΜΜΜ να κινούνται με ενέργεια φιλική προς το περιβάλλον. Η τεχνολογία για την κίνηση ΜΜΜ με καύσιμο το υδρογόνο και την ηλιακή ενέργεια είναι διαθέσιμη. Το μόνο που λείπει είναι η πολιτική βούληση. Το πόσο ακριβά πληρώνουμε αυτή την έλλειψη πολιτικής βούλησης αποκαλύπτουν όλες οι έρευνες που δείχνουν τους χιλιάδες θανάτους που οφείλονται κάθε χρόνο στην ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.
Διεκδικούμε:
- Να τερματιστεί η πολιτική ιδιωτικοποίησης των κοινωνικών αγαθών.
- Δραστική αύξηση της κρατικής επιδότησης στις δημόσιες συγκοινωνίες για να μπορέσουν να εκπληρώσουν τον κοινωνικό τους ρόλο. Σε πρώτη φάση η μετακίνηση τις πρωϊνές ώρες να είναι δωρεάν (όπως στα πρώτα χρόνια της δεκ του ‘80) ενώ τις απογευματινές το εισιτήριο να είναι πολύ φθηνό, με τελικό στόχο τη δωρεάν χρήση και μετακίνηση.
- Ενιαίο και 100% Δημόσιο Φορέα Αστικών συγκοινωνιών, η διαχείριση και ο έλεγχος του οποίου να περάσει στους εργαζόμενους και την κοινωνία, μέσα από εκλεγμένους εκπροσώπους και ανακλητές επιτροπές αντί των κομματικά διορισμένων ΔΣ, σε συνθήκες πλήρους διαφάνειας.
- Κάλυψη όλων των κενών θέσεων στις δημόσιες συγκοινωνίες. Καμία περικοπή στο εισόδημα των εργαζομένων σε αυτές.
- Επέκταση του δικτύου των δημόσιων συγκοινωνιών – με έμφαση στα μέσα σταθερής τροχιάς - αύξηση της τακτικότητας των δρομολογίων όπου χρειάζεται και επαρκή νυκτερινά δρομολόγια. Αυτά τα μέτρα, σε συνδυασμό με φθηνά εισιτήρια θα οδηγήσουν σταδιακά τους κατοίκους του Λεκανοπεδίου να προτιμήσουν τη χρήση των αστικών συγκοινωνιών από τα ΙΧ.
- Σταδιακή αντικατάσταση των συμβατικών κινητήρων στις δημόσιες συγκοινωνίες, με κινητήρες που χρησιμοποιούν ενέργεια φιλική προς το περιβάλλον όπως το υδρογόνο ή η ηλιακή ενέργεια.
Τα σχέδια της κυβέρνησης για τις δημόσιες συγκοινωνίες της Αττικής δεν θα πλήξουν μόνο τους εργαζόμενους σε αυτές, αλλά όλους μας. Γι’ αυτό χρειάζεται να είμαστε αλληλέγγυοι στον αγώνα τους, να υπερασπιστούμε δημόσια τους εργαζόμενους σε αυτές απέναντι στην εκστρατεία λασπολογίας που έχει εξαπολύσει η κυβέρνηση εναντίον τους, καθώς και στηρίζοντας και συμμετέχοντας στις κινητοποιήσεις τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου